Алесь Масарэнка
Адзiнокi
Прыпавесць
Ён яшчэ малым пачуў ад бурата, што калi глядзiш на неба i душа пачынае радавацца, то будзе сонечны дзень, калi ж неба не падабаецца – да непагоды. Цяпер яно было чыста-блакiтнае, з прыгожымi аблокамi-баранчыкамi. Падумаў: «Будзе добрае надвор’е... Гэта дрэнна».
Ужо каля двух тыдняў сядзеў ён у тайзе на беразе Байкала. Лавiў рыбу, хаваючыся ад выпадковых сустрэч з тутэйшымi рыбакамi ды паляўнiчымi. На промысел заўсёды выпраўляўся ўначы, потайкам. Раптоўна знiкаў i гэтак жа раптоўна вяртаўся.
Апошнiя колькi гадоў жыве ён у рыбацкiм пасёлку Усць-Баргузiн. Пры мацi. Нарадзiўся ў Улан-Удэ. Пасля разводу з мужам мацi пакiнула вялiкi горад i ўладкавалася на працу ў мясцовым аэрапорце касiркай.
Як нi дзiўна, на першым годзе яму тут было непараўнальна горш, чым на Поўначы, адкуль вымушаны быў з’ехаць. Ужо тое, што пасяльчане празвалi новажыхара нелюдзiмкам, казала пра многае. Сапраўды, пагляд яго надзiва цяжкi, пахмурны, i сустрэч з iм старалiся пазбягаць. Можа, яшчэ i таму дзiчылiся, што менавiта ён, нелюдзiмак з воўчым паглядам, прымаў самы актыўны ўдзел у бойках, што распачынаў звычайна нехта з бiчоў-прыблудаў, геадэзiст цi геолаг, якi прыходзiў на танцулькi бадай дзеля таго, каб займець сабе «сезонную сяброўку». Праўда, даваў волю сваiм пудовым кулакам адно тады, калi бачыў, што чужаку ўдалося-такi пусцiць некаму з прысутных «юшку». Тут ужо ён рабiўся проста непазнавальны – нястрымна-хвацкi, знаходлiвы. У падскоку, моцным ударам у жывот наском чаравiка ператвараў таежнага шалапута ў аслаблую ахвяру, здранцвела-скурчаную ад болю, i потым ужо дубасiў кулакамi як мае быць, да схочу, каб усе бачылi, на што здатны ў запале. У такiя хвiлiны яго мог уцiхамiрыць толькi ўчастковы, якi, бегаючы вокала, хапаў за рукi, рабiў падножкi – замiнаў наносiць удары, нарэшце неяк усё ж улучваў момант i спрытна, у адзiн прыём укладваў тварам да зямлi. Паляжаўшы так, на жываце, колькi хвiлiнаў, буян супакойваўся i пошапкам вытужваў з сябе: «Усё, гнеў улёгся... Старлей, адпусцi». Падымаўся i, стараючыся не глядзець на ўчастковага, нiбы стыдаўся свайго ўчынку, пакiдаў танцпляцоўку, ведаючы, што заявы не будзе.
Акурат на трыццаць пятым годзе адпусцiў бараду. Знакавы момант – перастаў хадзiць на танцы, ацiх. Ужо не дэбашырыў, ды яго ўсё роўна пабойвалiся, помнячы ранейшае.
Духоўна скамлыжала, струнка напяла яму нервы Поўнач. Сам не помнiць, як усё атрымалася, дзе ўпершыню сарваў тармазы. Але тое, што паспрыяў у «грэхападзеннi» закадычны сябрук, былы ужгарадскi настаўнiк малявання, гэта дакладна. Паспрыяў i паўплываў. I нават празмерна. Трапiў той у пасёлак золатаздабытчыкаў яшчэ пры Сталiне – упяклi «на зону» за панажоўшчыну: адбiваючыся, штурхнуў настырнага маскаля так хiтра i спрытна, i той, падаючы нiцма, сам жа i ўсадзiў свой нож сабе ў сэрца. Адбыўшы тэрмiн, настаўнiк завербаваўся сюды, на прыiск. Рабiў сумленна, стараўся. У вольны ад працы час маляваў. Было, што па заказе мясцовай улады капiраваў на ўсю прасцiну партрэты Ленiна, за што нават калi-нiкалi ганарар атрымлiваў. I даволi прыстойны.
У пасёлку звалi яго Мастаком. Неяк пры сустрэчы ён i пашчыраваў быў: «Цябе, малады чалавек, я даўно запрыкмецiў. Глянуўся яшчэ на тым бурлiвым сходзе, калi ты прынародна рэзаў у вочы начальству праўду-матку...» Сапраўды, было такое – сарваўся. За што i пацярпеў: выгналi з камсамола, а ўжо з працы звольнiўся па ўласным жаданнi. Хацеў з’ехаць, ды перадумаў – на водшыбе пасёлка пабудаваў сабе дабротны балок, адасобiўся, i на ўсiх, добрых i не вельмi, – нуль увагi. Не пiў. Не паяснiчаў. Але ж i без справы не сядзеў. Рабiў. I толькi на сябе. На розныя там сходы й пасядзелкi махнуў рукой – досыць, навыступаўся, накрычаўся дасхочу. Нават з прафсаюза выбыў.
Мастак, выходзiць, увесь гэты час назiраў за iм. Аднойчы завiтаў. I не з пустымi рукамi – падараваў невялiчкую карцiну ў дыхтоўнай, з моранага дуба рамцы, аздобленай залатымi крапiнкамi. Падпiсаў карцiну, як падалося, зусiм нават неэтычна: «Браканьер». У намаляваным алейнымi фарбамi рыбаку лёгка пазнаў сябе. Тут жа i звярнуўся да зайшлы – патрэбны, маўляў, сур’ёзны напарнiк, пра што i выклаў усё наўпрост. Мастак, уласна, за чым прыйшоў, з тым i выйшаў – прыняў усе яго прапановы без ваганняў...
I ўжо ўдвух рыбачылi. Сур’ёзна павялi справу. Знайшлi для сябе гэты занятак сапраўдным. Не заўважылi, як прывыклi жыць з рызыкай. I не блага сябе пачувалi. Аднак роўна праз год iх накрылi. Самому яму ўдалося ўцячы. Мастака затрымалi – сеў чалавек не ў свае санi: ногi падвялi, i вiнаваты быў тут не столькi ўзрост, як раматус, прыдбаны ў калонii. Рыбы забралi шмат, Мастак атрымаў два гады. Праўда, так i не прызнаўся, хто быў другi.
З таго часу займаўся небяспечным заняткам адзiн – круцiўся, як вавёрка ў коле, i дзень i ноч. Напарнiк пасля адсiдкi ў пасёлак не вярнуўся. А яго-такi ён, прызнацца, чакаў – гатовы быў узяць, калi не на ўтрыманне, дык хоць дапамагаць харчам, тым самым прыхарашыў бы хвораму чалавеку старасць. Заслужыў.
I ўсё, магчыма, iшло б, як i раней, але завёў ён сабе палюбоўнiцу. Павабная жанчынка. Алена. I такая ўся ладная – глядзелася з усiх, так бы мовiць, ракурсаў: што спераду, што ззаду. Рабiла ў канторы золатаздабытчыкаў. Улiк нейкi вяла. Але чым яна на самай справе займалася – адзiн чорт, пэўна, i ведаў. Затое ў сэрца ягонае ўпiлася востраю скабкай. I глыбока. Аж па самае донца. Не дарма кажуць, што за пралюбадзейства ў насалодзе душы трэба плацiць. Ды аб гэтым ён, няўломак, не задумваўся, бо асаблiвых прычын на тое не было – Ленка ў радасцi вярталася дадому, i заўсёды нападпiтку. Ён у яе быў далёка не першы, i, можа, не дзесяты нават. Маладзiчка шалаватая – кiнулася ў абдоймы, быццам герой-камсамолец на амбразуру. I, трэба сказаць, юрлiвую зеўру ягонай душы наглуха завалiла друзам рэўнасцi, заадно пашчапаўшы й калчан з амурнымi стрэламi, каб яму не было чым даймаць маладух-развядзёнак, якiх на прыiску – хоць адбаўляй. Карацей, спёкся папуас. I ўсё найцудоўна iшло. У пасцелi Ленка не столькi ласкавая была, як неўтаймоўная... Чаго толькi не вытварала каравокая шалянiца. Затое «бабкаў» для сваёй гарэзы не шкадаваў – купалася дзеўка ў абновах. Вядома ж, грошы ягоныя – рыба. У пасёлку ён лёгка збываў свой багаты ўлоў – рабочых як-нiяк на прыiску ставала. Найбольш запасалiся рыбай сямейныя.
Аднак жа – як бы хто да чаго не прывыкаў, як бы смакотна нi ўваходзiў у сутнасць свайго iдэалу, ды некалi ўсё ж i адвыкаць давядзецца. Надта хваравiты момант. Людзi – яны заўсёды чалавекi. Без зайздрасцi, як i без крыўды, не могуць жыць...
I нехта, вiдаць, капнуў таварышам з рыбнагляду, навухрыў, каб праверылi, чым займаецца чалавек, з чаго бязбедна жыве, i тыя пачалi да яго падбiрацца ўсё блiжэй i блiжэй. Неяк прыўдарылi былi наўпагон, але два яго спараныя рухавiкi аказалiся мацнейшыя. Уцёк. Лодку прытапiў у зацiшным месцы, а сам – хутчэй у пасёлак. Атрымалася: вярнуўся да сябе ў балок раней, чым заявiлiся iнспектары. Якраз перад iх вiзiтам Ленка прыйшла... Карацей, дзверы яна адчыняла. Ён жа выйшаў да «фараонаў» у трусах i майцы – глядзiце, маўляў, любуйцеся. I тыя пайшлi ад яго нi з чым, нават прабачэння не папрасiлi за вераломства.
Ды неўзабаве здарылася непрадбачанае: хтосьцi зняў яго снасцi й знёс. Мала таго – акурат праз тыдзень цi не той жа самы мярзотнiк прасек днiшча ягонай лодкi ажно ў трох месцах. I такая лодка!.. Зноў жа, сустрэўся неяк з Ленкiным бацькам – маёр-адстаўнiк, працягваў служыць у ахове драгi, адзiнай на прыiску – i новая непрыемнасць: радзiцель каханкi пачаў харахорыцца:
«Жывеш з дачкою маёй, нябось, як з жонкай, а пра жанiцьбу, нахабнiк, i не думаеш, га?!.»
Давялося схiтраваць – прыкiнуўся прасцячком, гэтакiм няцямлiвым блазнам, i наўздзiў шчыра, задушэўна сказаў:
«Таварыш маёр запасу, шаноўны паханя вы мой ненаглядны! Цяперака я адно i турбуюся аб тым, каб Ленка як найхутчэй забрухацела... Не дай Бог апынуцца ў бракаробах, бо навошта ж вам бясплодны зяць?»
Размовы не атрымалася. Салдафон i ёсць салдафон – уз’ярэпiўся коршакам, затупацеў нагамi й пагрозна выкрыкнуў:
«Маўча-аць!.. – Паскорана дыхаючы, лупавока скасiўся. – Вяселля не згуляеш – забулькочаш на дно рачное з прывязанымi да гарба сваiмi «вiхрамi». Тэрмiн на роздум – месяц!»
Сёння ён, уласна, закругляўся – засталося праверыць сеткi, управiцца з рыбай i занесцi яе ў тайгу, дзе ў яго абсталявана i надзейна замаскаваная даволi нядрэнная маразiльня.
Хацеў ужо пайсцi ўнiз, да вады, адзець гiдракасцюм i заняцца справай, як раптам замёр: у прыазёрнай сiнечы выразна вымалёўваўся сiлуэт катэра, што слiзгацеў на шалёнай хуткасцi акурат паўз гэты, яго бераг. Паглядзеў у бiнокль – трое ў фуражках. «Яны, саколiкi!.. Лiчы, група захопу. – Па целе забегалi мурашы, стала даймаць дрыготка. Згадалася, як некалi высачылi яго з Мастаком такiя ж вось архараўцы. Праз дурноту сваю не ўбераглiся той раз, бяспечна сябе паводзiлi. – Аднаго вам мяне не ўзяць, нават калi й зразумееце, што я тут». – Людзi «гасударавы» дападныя, не спяць у шапку – лучаюць знянацку загрэбсцi. Тым не меней, пакуль нават месца не ведаюць, дзе iх «аб’ект» раскашуе. Мусiць, анiяк не вылiчаць. Ён жа, па праўдзе, сядзiць у iх пад носам – за колькi вёрстаў ад пасёлка – i глядзiць у свой «беркут», калi яны, мiнаючы яго, iмчаць на пошук. Аплэвухi, i не здагадваюцца, як iх абвёў вакол пальца. А ўсё проста – у бухце затоплена каля дзесятка рыбацкiх лодак. Пры моцных штормах iх у розны час разбiла аб скальны выступ, не абышлося без ахвяраў... Омуля тут процьма. Касякамi ходзiць. У любы час года.
Ён купiў у Iркуцку гiдракасцюм з аквалангам i ручным кампрэсарам. У п’янiц прыглядзеў, на выратавальнай станцыi. Апускаўся ў невялiкую, але глыбокую ў вусцi рачулку, што ўпадала насупраць выступу, акурат наўпроць лодак, i ставiў сеткi. Яму падабалася плаваць каля напаўструпехлых дашчаных корабаў, шырокiх i доўгiх, i глядзець, як блытаецца ў ячэях самавiты омуль. Ведаў, што рызыкуе i сам заблытацца. Але рызыка заўсёды казытала яму нервы. Без рызыкi ён ужо не мог iснаваць. Яго душа прагнула здабычы любой цаной... Багатай здабычы.
Вось i цяпер, адпаўзаючы па дне расколiны да ракi, стараўся нiчым не выдаць сябе. Зашыўся ў зараснiк альшэўнiку ды вербалозу, пераадзеўся, накiнуў шлейкi акваланга на плечы – i ў ваду. Паплыў да лодак. У блiжняй, у насавым адсеку ляжалi яго свiнцовыя чаравiкi-шкрэбалы з кароткiмi гумовымi халяўкамi. Абуўшы iх, няспешна-ўпэўнена, ледзьве перасоўваючы ногi, пабрыў да сетак. Рыбы начаплялася шмат. I ўся нiштаватая, ёмкая. Стаў выблытваць i кiдаць у доўгi дробнаячэйны мех, што вiсеў у яго на грудзях. Раптам сярод блiкаў ад брынi ўбачыў чорную пляму. Падняў голаў – катэр. Рухаўся бясшумна, на вёслах. Думкi лiхаманкава змянялi адна адну: «Што рабiць?.. Маразiльню, калi што, i з сабакам не знойдуць, сеткi – таксама, глыбока. А вось як быць самому?.. Падобна, яны не спяшаюцца – правераць бухту, пачнуць рачулку абследаваць. Хм, а калi вынырнуць паблiзу – прыкiнуцца дурнем: падводны, так сказаць, мацыён... Не. Пусты нумар. Адбяруць акваланг – зразумеюць, што да чаго, як вадзiў за нос. – Заставалася – даваць драла, як мага хутчэй пакiдаць бухту, пакуль яшчэ троху стае паветра. Вярнуўся да прывязаных за якарны ланцуг ластаў, мех з рыбай перакулiў у кораб лодкi (вернецца i ўсё ўпарадкуе, нiчога не прападзе), у вомiг вока цяжкiя чаравiкi замянiў на ласты – i хутка паплыў, бы дэльфiн.
Цiск у балоне прыкметна падаў. Потым i зусiм стала цяжка дыхаць. Зняў маску i сцярожка ўсплыў, агледзеўся. Катэр быў метраў за трыста ад яго; да берага – недзе столькi ж. Паскорыў тэмп. Давялося перыядычна выныраць на паверхню i напаўняць лёгкiя паветрам. – Хоць бы не заўважылi з катэра... Не павiнны. Цяпер яны, дурынды, глядзяць на бераг. – Вынырнуў, аддыхаўся i лёг на спiну так, што вiдаць быў адно нос; лёгка працуючы ластамi, доўга плыў усцяж берага. – Усё iдзе па плану, – супакойваў сябе. – Выслiзнуў з ачэпу... Так, уцёк. Трэба ж, мог бы ўлiпнуць, як муха ў мёд... – Павярнуў да берага. – Але ж неяк трэба выйсцi незаўважаным».
Рос i выхоўваўся ён у нармальнай сям’i. Адно-адзiнае дзiцятка. Бацькi ў першую чаргу прышчаплялi яму любоў да працы й вучылi верыць людзям. Быў ён дапытлiвы, цiкавiўся шмат чым, i заўсёды iмкнуўся дайсцi да ўсяго сам. У душы – рамантык. Яшчэ калi заканчваў сямiгодку, часта мiрсцiлася: то ён заблукаў недзе ў Ледавiтым акiяне i галодны, без адпачынку, кружляе дзень i ноч сярод iльдоў, ды нiяк не можа выбрацца з гэтай бясконца белай стынi; то дзесьцi на Поўначы гонiць наўскач сабачую запрэжку па бязлюднай тундры...
Пасля школы паступiў у горнае вучылiшча, скончыў з адзнакай. I тут жа – армiя. Служыў у чыгуначных войсках. Падрыўнiком. За два гады давялося паўдзельнiчаць у прабiўцы трох тунеляў i будаўнiцтве вайсковага гарадка ў раёне Забайкалля. Пасля дэмбеля, не доўга думаючы, махнуў менавiта на Поўнач. I толькi там зразумеў, што людзi ў жыццi сваiм зусiм iншыя, далёка не такiя, як казалi настаўнiкi ў школе ды камандзiры ў войску. Яшчэ нядаўна свет бачыўся яму ў ружовым колеры. Ды дзе там! Поўнач зняла ружовыя акуляры, разбiла цудашкельцы ўшчэнт. Жыў ён ужо самастойна, без падказак збоку – i ўсё было iнакш. Тут проста кожны, i жук i жаба, рабiў сабе лёгкую жытку, а ў вынiку атрымлiвалася, што бадай усе, хто яго ачольваў, гэтыя легкаважкiя чалавечкi, нiбы коўзкiя ўюны, з пiскам вычваралiся адзiн перад адным, забыўшы на ўсё святое.
Тады-сяды й ён крычаў-нерваваўся разам з усiмi на камсамольскiх сходах, выконваў даручэннi, але ўсё тое было адно бачнасцю яго высiлкаў i барацьбы, якой так хацелася. Без толку бiўся галавой аб сценку, бо i партыя, i камсамол па тым часе былi ўсяго толькi хiтрамудрымi клапанамi для спуску лiшняй пары з гарнiла душ просталюдзiнаў.
I ён улёг у гарэлку. Злаваўся. Але пiў. I памногу. Калi зразумеў, што можа дрэнна скончыць, рэзка завязаў, замкнуўся i стаў пануры. Душа знемагала ў поцемках непаразумення: «Людзi, навошта вы гэтак?!.» Аднак з iм па-ранейшаму не лiчылiся. I ўсё таму, што не быў анучкаю. Швабры намервалiся начапiць яго на сябе i апусцiць у дзярмо... Ён жа – не даваўся.
Пачаў заглыбляцца ў тундру. Далёка заходзiў. Мог гадзiнамi сядзець на беразе возера i глядзець на качак, вольных i бяспечных, думаючы, што адно яны, качкi, шчаслiвыя ў гэтым свеце. I яго схаваная злосць знайшла-такi выйсце: трэба, маўляў, забiваць iх – няхай гэтыя птахi таксама будуць няшчасныя.
Яго душа патрабавала крывi, смерцi й сытага страўнiка. Звярыныя iнстынкты. Купiў стрэльбу, зарэгiстраваў, каб не чаплялiся вартавыя парадку, i зачасцiў у тундру. Ён славiўся як выдатны стралок яшчэ ў войску. А тут у першы дзень вярнуўся нi з чым – нават i аднаго стрэлу не зрабiў. Прычына простая – было шкада качак. Надта прыгожыя птушкi. Прага нажывы прачнулася ў наступнае паляванне на другiм возеры, дзе качкi паводзiлi сябе насцярожана, блiзка не падпускалi. Зрэшты, чым i ўзлавалi. I далей – як па масле пайшло, ягдташ бiтком набiў. Але жаданага супакаення не атрымаў, адно пашкадаваў, што мала ўзяў набояў...
Як усё абрыдла – хацелася цеплынi, ласкi, спакою. Але нiчога гэтага ў яго не было. Сям’i сваёй усё яшчэ не займеў. А пры мацi якая цеплыня – мацюкае за бесшабашнасць ды бесталковасць, дражнiцца: «Бабыль, дварняк выцерты!» Свой гнеў да мужа – перакiнула на яго, сына. Бацька ж далёка цяпер – з’ехаў да сябе на радзiму, у Вiцебск. Лысець пачаў, i па-страшнаму. Затурбаваўся: «Клiмат шкодны...» I – як у ваду кануў.
Мацi жывецца някепска, што якраз i радуе. Сын заўсёды пры грашах, а вось як яны дастаюцца, грошы, ёй усяго не зразумець. I не трэба разумець. I нiчога ёй не трэба ведаць пра тое, як яму, скажам, сёння цяжка. Ну пэўна ж, ён не такi, як усе астатнiя ў пасёлку. Па-адно, скрытны, не хвалько. А галоўнае – рыбу пасяльчанам не прадае, збывае праз сваiх пасрэднiкаў у Iркуцк i Ўлан-Удэ. Выходзiць, гэтак жа сама, як i ўсе тут, ловiць омуля яўна не вудамi, можа, i болей грабе, чым суседзi, ды нiхто не ведае памераў яго прыбытку, бо нi з кiм не шчыруе, нiкога да сябе i блiзка не дапускае. Адсюль i нелюдзiмак. I ваўкалака. I гэтакi-разгэтакi. Не, ён зусiм нават i не раскайваецца, не апраўдваецца, бо вялiкiм злодзеем сябе не лiчыць: бярэ тое, на што, як тутэйшы, мае права, i без шкоды для прыроды, – непрыкметна бярэ, хоць гэта i няпроста. Улада ломiць сваё. Але наўрад цi калi ёй, уладзе, удасца забаранiць чалавеку карыстацца выгодамi тых мясцiн, дзе ён жыве. З таго i даводзiцца рызыкаваць. Як жа – улада не любiць непаслухмяных. I не толькi асобных людзей. Нават народаў. I яго, пэўна ж, калi заловяць, то па галоўцы гладзiць не стануць – засудзяць. Але жыцця не пазбавяць, бо i такiя, як ён, пустэльнiкi, у грамадстве не лiшнiя. Вось ужо i праўда – кожны чарток ведае свой канурок!
Уф! Галоўнае – ён уцёк. Пашчасцiла ў каторы раз. Калатун – страшэнны. Напруга пякельная, да звону ў вушах. Спалохаўся? Трошку было... Не без гэтага. I цяпер, як i заўсёды ў такiх выпадках, нейкi час трэба памучыцца ад празмернага разладу нерваў. Неўзабаве нудота, што ледзянiць сэрца, пройдзе. Адно – не сарвацца б, не паказаць слабасцi духу, урэшце, не ўпляскацца носам у гразь. I не паддацца стомленасцi: на твары – маска з iдыёцкай ухмылкаю, а ў душы – апраметная цемра, i няма паратунку, святла не вiдаць. Каторы дзень – суцэльная нэндза, затканая шэрымi похмаркамi абыякавасцi й апатыi. Быў бы ён сапраўды воўкам – так i ўзвыў бы на ўсю ваколiцу...
«Поўнач, ты зламала мяне, змачулiла. Як ты мне апрыкла. I як ты любая мне. Любая! – Ён усё яшчэ помнiў вусцiшна-прыцягальную суворасць Поўначы, i калi б не мацi, даўно быў бы там. – Не, выкiнуць сваё мiнулае з памяцi вось так адразу, у адзiн мах, не смею. Не маю права. I нiяк не саступiць мне з вiхлява-чортавай коўзанкi, на якую сам жа i патрапiў...»
Так, гэта не жыццё, калi даброты ўсе дастаюцца iншым, а табе свецiць адно зорачка з бляхi. У лепшым выпадку. А бывае i горш. Знойдуць калi-небудзь твой чэрап, абгрызены лемiнгам альбо собалем (цi не ўсё роўна кiм!), прывязуць i паставяць за шыбiнку ў сервант, як сувенiр. I толькi сябры ўспомняць часам, як згадваюць тых, хто склаў галаву за тое, каб нехта лепей жыў, жлуцкiў гарэлку i непрыстойна смяяўся ва ўсё сваё мурло...
Дык вось, ён не дапусцiць, каб з яго нехта смяяўся, бо зразумеў нарэшце на чым свiння хвост носiць!
«Я iгнарую непрытульна-звыродны свет, а з iм i ўсю яго людскую мiтусню!.. Колькi ў жыццi чорных дзён? Не падлiчыць. I каб такiх дзён было меней, буду i надалей зрываць маскi iдыётаў, гэтых звыродлiвых чалавека-падонкаў. Я здольны на такое. I даўно ўжо. Мяне заўсёды зразумее той, хто пераступiў праз сваю слабасць i стаў самадастатковы. Стаў самiм сабой, зрэшты. Такое трэба перажыць, вынасiць у сабе, як жанчына – дзiця... Але ж мне цяпер трэба выкараскацца з безданi адзiноцтва. Хто дапаможа?.. Воўк i той – патрэбны ўсiм хоць бы й дзеля скуры. А я – чалавек. I зусiм не тупы, не бяздушны. Няпраўда, мая душа некага ўсё ж такi цiкавiць... Я не адзiн!»
Гэты шалёны тэмп... Цяпельца патухла ў яме воўчай. Святло i цемра сышлiся ў адну кропку. Ты згараеш, плавiшся, як свечка. I што застанецца пасля цябе? Што?!. Пустое месца. Быў, жыў – i няма. Дзе мэта, дзеля чаго так гарэць? Навошта прымаць кулi ў спiну? Ужо ж паўжыцця прайшло – i ўсё ўпустую.
«Кулi?.. Што за блюзнерства, адкуль? Не накаркаць бы чаго нядобрага!»
Усё i далей так будзе з табой, дружака. Нiчога не зменiцца. Ты – звер, здань-ваўкалак. Помнi гэта заўсёды. Грызi глоткi дрэнным людзям. I зважай добрых. Цяжка? Нiчога не зробiш. I ты некалi ляжаш адпачыць i не ўстанеш, адно блакiтнае неба адлюструецца ў памутнелых вачах. Навечна застанешся на сваёй апошняй мяжы, да якой сведама рваўся ўвесь час, ломячы ўсё перад сабой. Падаў, падымаўся i зноў вытужваў свае жылы, iшоў навiдавоку, не хаваўся ў гушчы натоўпу. Усе глядзелi на цябе па-рознаму: хто захапляўся, а хто – зайздросцiў, стараючыся збiць з ног. Але ты – непераможны, хоць i адзiнокi.
Цябе ўжо нiшто не парадуе, як зрэшты, i не ўратуе, апрача Поўначы. Там твая астатняя жытка. Там.
«Ну так, так... Поўнач – мая магiла. Яна, праклятая!»
Вершы.
З новай кнiгi «Скiнiя» ВершыАбы
цiха. АпавяданнеВершыВершы